İlk Defa, Patlayan Bir Yıldız Görüntülendi
Nasa‘nın Kepler Teleskobu 2008 yılında fırlatılmış ve 2013’e kadar sabit bir pozisyonda, geniş görüş açısıyla tarama yapılmasına olanak sağlamıştı. Toplamda 3.000’e yakın potansiyel ‘uzaylı yaşam alanı’ keşfedilmesine yardımcı olan Kepler, 2013’te yaşadığı arıza neticesinde uzayda ‘sabit kalabilme‘ yetisini yitirmişti. Bu arızanın ardından bilim insanları, Keppler’in ‘sabit pozisyon’ dezavantajını bir nebze olsun giderebilecek yenilemelerle artık, uzayda çok daha geniş alanları tarayabiliyorlar.
Keppler’deki bu değişiklik, bugün bambaşka bir keşfin yapılabilmesine olanak sağlamış gibi görünüyor. Başlıca görevi ender gök olaylarını gözlemlemek ve yeni gezegenler, yıldızlar keşfetmek olan Keppler Teleskobu sayesinde bilim insanları ilk defa, bir yıldızın patlama esnasındaki verilerine ulaşmayı başardı.
Keppler sayesinde toplanan verilerin analizi neticesinde bir yıldızın patlama esnasında geçirdiği evreler, gerçek verilere uygun şekilde canlandırıldı. Aşağıda yer alan animasyon videosu her ne kadar bildiğimiz anlamda ‘görüntüleme‘ sonucu elde edilmiş olmasa da tamamen Nasa tarafından Keppler aracılığı ile toplanan gerçek verilere dayanılarak hazırlanmıştır. Bu nedenle teknik anlamda ilk defa, bir yıldız patlaması sırasında gerçekleşen olayları algılayabilmemiz için gerçekten önemlidir. Zira tarihte ilk kez bir süpernova vakasına ilişkin canlı veriler toplanmıştır. (Süpernova: büyük yıldızların ömürlerinin sonunda meydana gelen gök olayı, patlama.)
Bu verilere erişmemizi sağlayan şok dalgalarının uzunluğu sadece 20 dakika. Bir başka deyişle videodaki yıldızın patlama anını görüntüleyebilmek için sadece 20 dakikamız vardı. Astronomların bunu kaçırması halinde bir daha buna benzer bir veri dalgası yakalayabilmeleri çok zor. Bu sebeple elde edilen veriler ve bunların animasyon haline getirilerek sunulması, astronomlar için de hayli heyecan verici olmuş.
Patlama bilgileri ve canlandırma, Güneş‘ten yaklaşık 500 kat daha büyük olan KSN 2011d isimli yıldıza ait. Edinilen bilgilere göre dünyamıza ortalama 1.2 milyar ışık yılı uzaklıkta olan bu yıldız, son iki haftadır sürekli olarak parlaklaştığı ve büyüdüğü için yıldızdaki bu hareketliliği fark eden astronomlar da patlamadan önceki iki hafta boyunca yıldızı izlemeyi sürdürmüş.
Keppler projesinde yer alan bilim insanlarından biri olan Steve Howell; ‘evrendeki bütün ağır metallerin kaynağı, süpernova patlamaları. Örneğin Dünya’daki ve hatta bizlerin vücudundaki bütün gümüş, nikel, bakırın kaynağı da yıldızların bu sancılı ölüm patlamalarından geliyor. Hayat; süpernovalar sayesinde var‘ diyerek aslında elde edilen bu verilerin bilim açısından ne kadar önemli olduğuna vurgu yapmakta. Zira bilim insanları şimdi bu verileri, ‘büyük patlama‘ teorisinde nereye koyacaklarını araştırmakla meşgul.
Kaynaklar;
Planet Hunter Keppler – Space.com
Shockwave of Exploding Star – Popsci.com
Supernova – Wikipedi
