Düş Kapanlarının Mistik Güzelliği
Hepimizin sancılı uykuları olmuştur. Kabuslar, kötü rüyalar, karabasanlar; adı ne olursa olsun, hemen hemen herkesin, uykusunu zehir eden böylesi deneyimleri vardır.
Kuzey Amerika yerlileri de aynı dertten muzdarip olacak olacak ki; kültürlerinde ‘Düş Kapanı‘ (Dreamcatcher) ismi ile anılan, mistik bir eşyaya yer vermişler.
Dreamcatcher Efsanesi
Amerikalı etnograf Frances Densmore’un Chippewa Gümrükleri isimli eserinde yer aldığı haliyle: Kuzey Amerikalı Ojibwe yerlilerine ait çok eski bir efsanede; Ojibwe insanlarını ve özellikle de çocuklarını koruyan, Asibikaashi isimli Örümcek Kadın anlatılmaktadır.
Ojibwe Kabilesi’nin Kuzey Amerika’nın en ücra köşelerine yayılması ile birlikte Örümcek Kadın’ın tüm çocuklara ulaşması ve onları koruması oldukça güçleşmiştir. Bu nedenle kabilede bulunan tüm anne ve büyük anneler, çocukları koruyabilmek amacıyla Örümcek Kadın’ın yaptığı işin benzerini yerine getirebilecek sihirli ağlar örmeye başlamışlar. Söğüt çemberleri, kas telleri ve bitkisel kordonlar yardımı ile örülen bu ağlar, tıpkı Örümcek Kadın’ın yaptığı gibi kabilenin çocuklarını kötülüklerden koruyacaktır.
Annelerin bu şekilde oluşturduğu sihirli ağlar, bütün kötü rüyaları engelleyecek ve bu şekilde çocukların zihnine sadece güzel fikirlerin girmesini sağlayacaktır. Ağa takılan kötü rüyalar ise güneş doğduğunda yok olup gidecek ve çocuklar korunmuş olacaktır.
Örümcek Kadın Efsanesi’nin, neredeyse tam olarak bugünkü düş kapanlarını tarif ediyor olması nedeniyle; düş kapanının ilk olarak Kuzey Amerika yerlileri arasında kullanılmaya başlandığı düşünülmektedir.
Dreamcatcherlar dilimizde düş kapanı, rüya yakalayan, rüya avcısı, rüya tuzağı gibi isimlerle bilinirler.
Doğmuş olduğu kültürde insanları kabuslardan ve kötü ruhlardan koruduğuna, kötülükleri yakalayıp yok ettiğine inanılan bu el yapımı dekoratif eşyalar, bugün hem barındırdıkları mistisizmle ve hem de şık görünümleri ile halen tercih edilen bir süsleme eşyası olarak günümüz dünyasında da yerlerini korumaktadır.
Söğüt dalından yapılmış çemberin iç kısmının ip veya babişlerle (Kızılderililerin ham deri veya tendondan yaptıkları bağlama iplerine babiş deniyor) örülmesiyle elde edilen düş kapanları, genellikleri üstlerine asılan tüy, boncuk veya bunlara benzeyen ve tılsımlı olduğuna inanılan nesnelerle süslenmektedir.
Uyurken yatağın baş ucuna asıldığında işlevini yerine getirdiğine inanılan düş kapanları, bugün süs eşyası satan pek çok dükkandan temin edilebilir. İstanbul’da da; Karaköy rıhtımdaki Çamur Adam isimli şirin dükkanda uygun fiyatlarla çeşitli ebatta düş kapanları bulabilirsiniz.
Kaynaklar
Wikipedia – Dream Catcher
Frances Densmore – Chippewa Customs
