Gökyüzündeki Gezegenlerle Yıldızları Nasıl Ayırt Ederiz?
Her ne kadar geceleri ışık kaynaklarının yoğun olduğu şehir merkezlerinden bakıldığında gökyüzünde tek tük yıldız ve gezegen parıltısı varmış gibi görünse de, aslında durum böyle değildir. Sırf şehrin yoğun havası ve atmosfere yaydığı ışığın fazlalığı nedeniyle gökyüzünü tam olarak göremediğimizden böyle bir görüntü oluşur. Ancak gerçekte, yukarıda milyarlarca ışık huzmesi bulunur.
Bu parıltıların birçoğu yıldız, bazıları ise Güneş Sistemi gezegenleridir. Ancak pek çok kişi hangisinin yıldız, hangisinin gezegen olduğunu ayırt etmekte zorlanır. Zira gökyüzünde görünen her şey, küçük birer ışık demetinden ibarettir ve bunları birbirinden ayırt etmek de konuyla hiç ilgisi bulunmayan kimseler için neredeyse imkânsızdır.
Fakat burada belirteceğimiz küçük nokta, yıldız – güneş sistemi gezegeni ayrımı konusunda hayli işe yarayacak cinsten. Çok basitçe; gökyüzündeki yıldızlar yanıp sönüyormuş gibi görünmesine rağmen, Güneş Sistemi’nde yer alan gezegenlerde böyle bir durum söz konusu değildir. Yani geceleri gökyüzünde göz kırpar gibi görünen noktalar yıldız, ışığı sabit olan parıltılar da Güneş Sistemi’nde bulunan gezegenlerdir.
Bu durumun oluşmasının sebebi ise tamamen Dünya’nın atmosferinde yaşanan ısı değişimleri ve gök cisimlerinin Dünya’ya olan uzaklığıdır. Yıldızlar, Güneş Sistemi’nde yer alan gezegenlere (Jupiter, Mars, Venüs vs..) nazaran bize çok uzaktır. Dolayısıyla yıldızlardan Dünya’ya ulaşabilen ışınlar, tek bir demet halinde geliyor gibi görünür ve bu demet de Dünya’nın atmosferinde yol alırken çok farklı sıcaklık katmanlarından geçerek her katmanda çeşitli yönlere saçılır.
Bu saçılma miktarı çok fazla olduğunda, yıldızın ışığı yeryüzüne erişemeyecek derecede kaybolabilir ve böyle durumlarda yıldızlar da gözümüze ‘sönmüş‘ gibi görünür. Ancak yıldızın ışığı fazla saçılmadan yeryüzüne ulaşabildiğinde, bizler de yıldızları parıldarken görürüz. Bu süreç, saniyeler içerisinde o kadar seri şekilde yinelenir ve yıldızlardan gelen ışınlar, o kadar çok kez saçılıp toplanır ki; yeryüzünden bakan bizler de yıldızları yanıp sönüyormuş gibi görürüz. Halbuki aynı yıldızlara atmosferin dışında, uzaydan bakıyor olsaydık onların da tıpkı yakınımızdaki gezegenler gibi sabit şekilde ışık saçtıklarını görüyor olacaktık.
Ancak Güneş Sistemi’nde yer alan gezegenlerde durum böyle olmaz. Örneğin gece Jüpiter’e baktığınızda yanıp söndüğünü değil, sabit bir ışık huzmesi olarak ve yuvarlak şekilde net durduğunu görürsünüz. Bunun sebebi de yine yukarıda kısaca açıkladığımız şeyler aslında. Güneş Sistemi’nde yer alan gezegenler bu şekilde görünür çünkü; gezegenlerden Dünya’ya ulaşan ışınlar, daha fazladır. Dünya atmosferine giren bu ışınlar da tıpkı yıldızlardan gelenler gibi sıcaklık katmanlarında saçılırlar ancak, bunlar miktarca fazla olduklarından; bu saçılmalar birbirini dengeler ve yakındaki gezegenler, insan gözüne ‘yanıp sönüyormuş‘ gibi görünmezler.
Kaynak :
