İlginç Bilgiler

Kara Cuma (Black Friday) Nedir, Nereden Gelir ?

Temelinde bir alışveriş çılgınlığına atıfta bulunan Kara Cuma kavramı, büyük mağazaların muazzam indirimler yaparak satışlarını azami seviyeye çıkarabilmek için çalışma saatlerini son derece esnettikleri günü ifade etmektedir. İngilizce’de Black Friday olarak anılan kavram, ABD’de her yıl kasım ayının dördüncü perşembesi kutlanan Şükran Günü’nü takip eden cuma gününün gayriresmi ismidir. Kara Cuma aynı zamanda ABD’de 1952 yılından bu yana Noel Alışveriş Sezonu’nun da başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

Kara Cuma günü ABD’nin en büyük mağazaları sabah 04:00, 05:00 gibi saatlerde açılarak %90’lara varan indirimler yapar ve raflarındaki ürünler hızla tükenir. ABD özelinde pek de sağlıklı bir süreç işletilmeden gerçekleştirilen bu alışveriş çılgınlığı gününde 2006’dan bu yana kayıt altına alınmış 10 ölüm ve 111 yaralanma olayı yaşanmıştır. ABD’de, mağazanın kapılarının açılmasını bekleyen kalabalığın içeriye kontrolsüzce doluşması esnasında yaşanan arbedede ölenler, sıra kavgalarında yaralananlar gibi üzücü olaylar meydana gelmiştir. Bu olayların listesini incelemek isteyen okuyucularımız; blackfridaydeathcount.com adresine göz atabilirler.

Kavramın Kökeni
“Kara” nitelendirmesi, ABD’de pek çok felaketi tarif etmek için kullanılagelmiştir. Kötü bir olayın yaşandığı günler bu sıfatla tanımlanmış ve tarihteki yerlerini de bu şekilde almışlardır. Ancak Kara Cuma’nın kullanımının herhangi bir felaketle bağlantısı yok. Terimin bilinen en eski kullanımına, Fabrika Yönetimi ve Bakımı (Factory Management and Maintenance) isimli derginin Kasım 1951 ve 1952 sayılarında rastlanılmıştır. Dergide yayınlanan makalede “Black Friday” kavramı, dört günlük tatil yapabilmek için Şükran Günü’nü takip eden gün hasta olduğunu bildirerek işe gitmeyen işçilerin oluşturduğu duruma atıfta bulunmak için kullanılmıştır. Ancak kavram, bu dergide kullanılmasıyla dikkat çekmiş değildir.

Bugün bilinen Black Friday, ya da Kara Cuma kavramı yine 1951 – 1952 dönemlerine rast gelecek şekilde Philadelphia polisi tarafından, Şükran Günü’nü takip eden Cuma ve Cumartesi günü şehirde oluşan trafik yoğunluğu ve insan kalabalığını tarif etmek üzere kullanılmıştır. Polisin kullanımıyla yavaş yavaş yayılan kavramın önüne geçebilmek için 1961 yılında Philadelphia şehrinde bir takım kampanyalar uygulanmış, Kara Cuma veya Kara Cumartesi yerine “Büyük Cuma”, “Büyük Cumartesi” terimleri oturtulmaya çalışılmışsa da; bu yeni terimler unutularak Kara Cuma yoluna devam etmiştir.

The New York Times Gazetesi’nin 29 Kasım 1975 sayılı baskısında “Kara Cuma” terimi halen “Philadelphia’nın en yoğun alışveriş ve trafik günü” olarak anılmaktaydı. 1985 yılına gelindiğinde halen bazı ABD eyaletlerinin kavramdan bihaber olduğu belirtilmişse de takip eden yıllarda terim, iyice yaygın bir hal almıştır. Fakat Black Friday, yani Kara Cuma adlandırması bugünkü popülerliğini ancak 2000’lerin başına gelindiğinde kazanabilmiştir.

Kara Cuma her ne kadar ABD menşeli bir kavram olsa da, mağazalarda muazzam satış rakamlarına ulaşılması zamanla diğer ülkelerin de dikkatini çekmiştir. Yakın geçmişte Fransa, İsviçre, Norveç, Avustralya gibi ülkelerde de görülmeye başlayan Kara Cuma uygulaması; bugün hayli yaygın bir hal almıştır. Çeşitli ülkelerde çeşitli adlandırmalarla rastlanılan bu alışveriş günü, elde edilen satış rakamları nedeniyle mağazalarca benimsenmiş ve insanların da hoşuna gitmiştir. Neticede dünya çapında kutlanan başkaca özel günler gibi, bir alışveriş kültürüne bürünmüştür.

Ülkemizde de Black Friday kültürü, çeşitli mağazalarda uygulanmaktadır. Türkiye’de “Şahane Cuma”, “Efsane Cuma” gibi isimlerle karşımıza çıkan uygulama, son yıllarda istikrarlı şekilde sürdürülüyor. Örneğin MediaMarkt tarafından; bu yıl (2018) 23 Kasım’da uygulanacağı belirtilen günde 2018 black friday indirimleri olarak özel fırsatlar sunulacağı duyuruldu.


Kaynak : Wikipedia